Emotie eten: wat is het, de oorzaken en hoe stop je het?
therapie dietist
Emotie eten: wat is het, de oorzaken en hoe stop je het?
Emotie eten: wat is het, de oorzaken en hoe stop je het?
9 op de 10 van onze klanten vertelt tijdens de intake, ik ben een emotie-eten, daarom lukt het mij niet om af te vallen. Maar klopt dat ook echt? Ben jij ook een emotie-eter en zo ja, hoe kom je er dan vanaf? In dit artikel lees je meer informatie wat emotie-eten inhoudt, wat de oorzaken zijn en hoe je jouw gedrag stopt zodat je makkelijker kan afvallen en weer grip krijgt op je eetgewoonten.
Wat is emotie-eten en hoe werkt het?
Emotie-eten betekent dat je de bewuste of onbewuste keuze hebt gemaakt om iets te eten wat getriggerd is door een bepaalde emotie in plaats van door het fysieke honger gevoel. Denk bijvoorbeeld aan de emoties: boosheid, verdriet, pijn of teleurstelling. Dit is vaak het eerst waar we aan denken bij emotie-eten. Er heeft zich een vervelende situatie afgespeeld, jij voelt je boos of teleurgesteld en je kiest ervoor om naar eten te grijpen. Maar het kan ook door positieve emoties: blij, trots of enthousiast. Denk bijvoorbeeld maar aan al die etentjes of borrels die je nam wanneer er wat te vieren viel of wanneer jij vond dat jij het wel verdient had. Veel dames bij ons in de het coachtraject grijpen dan juist naar de kcalrijke producten in plaats van naar de gezonde voedzame producten. Dit maakt waardoor vaak de aanname wordt gedaan dat je van emotie-eten dik wordt of het juist niet lukt om af te vallen. Kun jij nog terughalen wanneer jij uit een emotie een van de volgende producten hebt gegeten: chocolade, chips, ijs of fastfood? Wellicht had jij toen ook een emotionele eetbui met deze calorierijke, suikerrijke of vette producten. Grote kans dat jij direct daarna ook een schuldgevoel ervaarde ná de eetbui. Volgens het Trimbos-instituut eet circa 38% van de Nederlanders wel eens uit emotie. Voor 8-10% is het een terugkerend, herkenbaar probleem. Oftewel je bent niet de enige!
Hoe werkt het dan in ons koppie, waardoor doen we dit gedrag? Emotie-eten heb jij jezelf aangeleerd of heb je juist van iemand geleerd. Ons brein heeft het beste met ons voor en wil dat het eigenlijk altijd goed met jou gaat. Wanneer jij je dus rot voelt, dan verlang je naar een directe comfort of afleiding: een kort geluksmomentje om je even beter te voelen. Eten is zo'n geluksmomentje waarbij er dopamine wordt aangemaakt en dit gedrag nog eens extra bekrachtigd wordt. Jij voelt je beter na de vervelende situatie. De beloning is misschien voor korte duur, maar het had wel even effect. Het leek dus even een kleine en goede oplossing. Wanneer je dit maar vaak genoeg herhaalt zal dit gedrag en steeds meer onbewust inkruipen en daarom begrijp je soms niet waarom je dit gedrag doet terwijl je er achteraf van baalt.
Ben je een emotie-eter of heb je een eetverslaving? Het verschil uitgelegd:
Hoewel emotie-eten soms lijkt op eetverslaving, zijn het verschillende problemen. Emotie-eten komt voort uit verschillende emoties, dus je eetbuien zijn vooral een reactie op stress, verdriet, frustratie of zelfs verveling. Even een moment van ongenoegen. Een eetverslaving (ook wel binge eating disorder genoemd) is ernstiger; je verliest structureel de controle over hoeveel, wat en wanneer je eet. De DSM-5 noemt criteria zoals obsessief denken aan eten, herhaaldelijk meer eten dan je van plan was en stoppen met sociale activiteiten vanwege eetbuien. Bij een eetverslaving als binge eating disorder heb je dus niet even een keer een eetbui wanneer je je niet lekker in je vel voelt, maar komt dit structureel voor. Bij emotie-eten blijft het gedrag meestal beperkt tot bepaalde gebeurtenissen of emoties. Praat jezelf dus niet meteen een verslaving aan. Wanneer jij bewust wordt van je gedrag en dit goed onder de loep gaat nemen, dan kan ook jij jouw emotionele eetbuien tackelen. Wil je hier graag hulp bij, dan helpen wij je graag. 9 op de 10 van onze clienten geeft aan wel eens een emotionele eetbui te hebben, samen duiken we in op de gedragspatronen en leren we je stap voor stap hoe je dit gedrag voorgoed kunt veranderen.
Feiten en cijfers over emotie-eten
- 38% van de Nederlanders eet wel eens uit emotie, oftewel je bent niet de enige.
- 8-10% heeft structureel last van emotie-eten, het is aangeleerd gedrag dus dat is natuurlijk niet gek.
- Chronische stress verdubbelt je kans op emotie-eten, want meer stress betekent meer noodzaak voor kortstondige geluksmomentjes.
- 3-5% ontwikkelt een eetstoornis, zoals binge eating disorder. Maar we gaan van uitzondering niet de regel maken, dus we gaan ervanuit dat jij dit niet bent!
Let op: cijfers zijn indicatief en verschillen per onderzoek (Trimbos-instituut, Van Strien, Gezondeten.nl etc.).
Waarom grijpen vrouwen naar eten bij emoties?
Uit onderzoek (van Strien et al., 2013) blijkt dat vrouwen bijna tweemaal zo vaak emotie-eten als mannen. Als je het mij zou vragen komt dat omdat vrouwen meer gevoel hebben, haha. Wat onderzoek aantoont maakt natuurlijk niet dat dit bij iedereen zo is en maakt ook niet dat jij daar 1 van moet zijn. In dit artikel kunnen we je geen directe oorzaak geven waarom JIJ naar eten grijpt. Want de oorzaken van emotie-eten zijn vaak complex en dus ook heel persoonlijk. Wel kunnen we je meenemen in de diverse triggers ervan:
- Conditionering: Van jongs af aan geleerd emoties met eten te troosten (‘als je nu stopt met huilen krijg je een snoepje’).
- Emotie-regulatie: Je hebt als kind niet geleerd of geoefend hoe je jouw gevoelens moet verwerken of voelen.
- Biologie: Het stresshormoon cortisol verhoogt de drang naar suikerrijk en vet eten, wanneer je dus voor een langere tijd onder veel stress staat is de kans groter dat je vaker een emotionele eetbui zal ervaren.
- Gebrek aan zelfzorg: Te weinig slaap, veel spanning, weinig ontspanning vergroten het risico op emotie-eten, je focust minder op duurzame zelfzorg en kiest dus ook sneller voor een kortstondige beloning die eten op dat moment geeft (dopamine boost).
- Omgeving: In een wereld waar verleidingen op elke hoek van de straat te vinden zijn is een keuzes voor iets kcalrijks, suikerrijk of vetrijk snel gemaakt als reactie om gevoelens niet te doorvoelen maar weg te stoppen.
Emotionele honger versus fysieke honger: hoe weet je het verschil?
| Emotionele honger | Fysieke honger |
|---|---|
| Komt plotseling | Bouwt zich langzaam op |
| Trek in specifiek eten zoals chocola, chips | Trek in allerlei voedsel, ook gezonde opties |
| Is dwingend – 'nu meteen eten' | Kan wachten |
| Geen verzadiging, je eet door ondanks vol gevoel | Stopt vanzelf bij verzadiging |
| Schuldgevoel achteraf | Geen emoties na het eten |
Het probleem met diëten, een verkeerd lichaamsbeeld en emotie-eten
Strenge dieetregels vergroten de kans op emotie-eten: Wanneer je heel strikt omgaat met voeding (alleen ‘gezond’ mag eten, ‘slecht en kcalrijk’ is verboden), ontstaat er een dieetmindset. Regelmatige restrictie en het constant labelen van eten als goed of fout zorgen voor een verstoorde relatie met voeding. Een tegenslag wanneer het een dag niet lukt om je dieet vol te houden kan weer leiden tot emotie-eten. Zo blijft de cirkel rondgaan en blijf je jojoen.
Lichaamsbeeld: Ben je ontevreden over je lichaam (wat vaak aangewakkerd wordt door media, social media of zelfs je omgeving) verhoogt de kans op emotie-eten. Een negatief lichaamsbeeld is géén goede motivator voor gezond gedrag; het maakt het proces juist zwaarder. Daarom duiken wij juist in op hoe je jouw zelfbeeld kunt verbeteren en tevreden kan zijn, wat een onderliggende oorzaak kan zijn om je emotie-eten aan te pakken.
De beste manier om emotie-eten te stoppen: wat praktische stappen en tips
Deze 6 tips helpen met een algemeen advies. Om duurzaam je eetgedrag te veranderen hebben we in te duiken op de kern van het emotie-eten.
- Houd je gevoelens bij: Schrijf op welke emoties je door de dag heen ervaart. Hoe voel je je bij welke emoties en welke fysieke signalen merk je op. Waar heb je op dat moment werkelijke behoefte aan (dus niet aan eten).
- Leer je triggers kennen: Herken situaties of emoties die je tot eten aanzetten, zodat je kunt leren anticiperen.
- Voel en accepteer emoties: Sta toe dat vervelende gevoelens er mogen zijn, zonder ze direct te willen ‘weg eten’.
- Bedenk alternatieven: Afleiding helpt – ga wandelen, bel iemand, focus op een hobby, doe ademhalingsoefeningen of schrijf je gevoel van je af.
- Voorkom chronische stress: Zorg voor voldoende slaap, beweeg regelmatig en bouw voldoende ontspanning in.
- Maak kleine stappen: Wanneer je een emotionele eetbui hebt gehad en je merkt het op, dan is stap 1 om jezelf te bevestigen dat je er nu bewust van bent. Bewustwording is stap in je verandering. Zeg tegen jezelf: goed dat ik het zie. Zodat je in plaats van een schuldgevoel jezelf 'beloont' met een compliment dat je nu bewust bent van het gedrag, ook al was het achteraf. Streef geen perfectie na maar verbeter je gewoontes beetje bij beetje. Crashdiëten zijn nooit de oplossing!
Optimaliseer je leefstijl om emotie-eten te stoppen
- Zorg voor voldoende slaap: 7-8 uur per nacht vermindert snackdrang en houdt je hormoonhuishouding gezond.
- Beweeg regelmatig: Dit blokkeert stresshormonen en verbetert je stemming.
- Eet volwaardige maaltijden: Vezel- en eiwitrijke voeding voorkomt energiedips waardoor snackdrang minder wordt.
- Creëer structuur: Vaste routines voor eten, werk/ontspanning helpen je gedrag te sturen.
- Zoek professionele hulp om de kern aan te pakken: Emotie-eten is bij velen een onbewust gedrag geworden waar je vanaf nu bewuste aandacht aan mag geven. Dit gaat makkelijker met professionele hulp. Wil je weten wat wij voor je kunnen betekenen, neem contact met ons op.
Ons Expertadvies als professional om emotie-eten te stoppen
- Houd emotiedagboekjes bij: Zo krijg je inzicht, kun je triggers herkennen en patronen doorbreken.
- Wees mild voor jezelf: Voorkom zelfverwijt, ben je bewust van je gedrag, zeg tegen jezelf: hé goed dat ik het zie of goed dat ik het nu opmerk.
- Neem aan dat je de hele dag door emoties ervaart: Oefen in emoties leren doorvoelen, emoties komen en gaan en je mag gaan leren om ze te doorvoelen in plaats van weg te eten.
- Creeer in de basis een voedzaam eetpatroon: Wanneer je in de basis een voedzaam eetpatroon hebt is de kans kleiner dat je neigt naar minder voedzame producten.
Ben je op zoek naar hulp en wil je graag een afspraak maken?
Als je merkt dat emotie-eten je leven beheerst, je wilt stoppen maar het lukt niet, of je merkt dat schaamte en schuldgevoel toenemen, dan helpen wij je graag verder met onze di-eet-alles methode waarbij je leert weer grip te krijgen op je eetgedrag en een gezond gewicht leert te bereiken en te behouden.
Samenvatting en advies: blijvend van emotie-eten afkomen
Emotie-eten vraagt om een aanpak waarbij je stilstaat bij onderliggende gevoelens, mild leert zijn voor jezelf en nieuwe, gezonde gewoonten ontwikkelt. Weet dat jezelf veroordelen averechts werkt. Zoek professionele hulp als je er niet alleen uitkomt: ook kortdurende begeleiding kan het verschil maken. Door bewustwording, acceptatie en kleine, haalbare veranderingen door te voeren, leer je emotie-eten stap voor stap stoppen. Blijf bewust en ga stapsgewijs veranderingen doorvoeren: ieder klein succes is vooruitgang!
Mirjam
op 28 Aug 2025